Μέλη του Εργαστηρίου:
Γιάννης Αίσωπος, Καθηγητής Αρχιτεκτονικού & Αστικού Σχεδιασμού
Πάνος Δραγώνας, Καθηγητής Αρχιτεκτονικού & Αστικού Σχεδιασμού
Γεώργιος Α. Πανέτσος, Καθηγητής Αρχιτεκτονικού & Αστικού Σχεδιασμού
Βασίλης Παππάς, Καθηγητής Πληροφορικής στο Σχεδιασμό του Χώρου
Άλκηστις Ρόδη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αστικού & Πολεοδομικού Σχεδιασμού

Το Εργαστήριο Πολεοδομικού και Χωροταξικού Σχεδιασμού του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών είναι το μόνο θεσμοθετημένο Εργαστήριο του Τμήματος και έχει υπερτριακονταετή λειτουργία. Με τη σημερινή του μορφή λειτουργεί από το 1999 σύμφωνα με το Προεδρικό διάταγμα ίδρυσής του (ΠΔ 293, ΦΕΚ 236 τ.Α/ 31/10/2000).

Η ερευνητική δραστηριότητα του Εργαστηρίου επικεντρώνεται σε θέματα που αφορούν τον Σχεδιασμό του χώρου γενικότερα: Πολεοδομικός και Χωροταξικός Σχεδιασμός και εφαρμογές της Πολεοδομίας, Χωροταξίας, Περιφερειακής Ανάπτυξης, κλπ.) και τις εφαρμογές της πληροφορικής στο σχεδιασμό του χώρου (Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών, Βάσεις Δεδομένων, και άλλα αντίστοιχα θεματικά αντικείμενα).

Διαθέτει σημαντική εμπειρία - εξειδίκευση σε θέματα που αφορούν την Πληροφορική στον Σχεδιασμό του Χώρου αναπτύσσοντας πλήθος εφαρμογών. Την δεκαετία του ογδόντα ήταν από τις πρώτες ερευνητικές ομάδες στην Ελλάδα που πειραματίστηκε στην ανάπτυξη συστημάτων διαχείρισης Γεωγραφικών πληροφοριών με την ανάπτυξη εξειδικευμένων εφαρμογών. Επίσης ήταν από τις πρώτες που χρησιμοποίησαν προγράμματα αυτοματοποιημένης χαρτογραφίας (SYMAP) σε επιστημονικές ερευνητικές εφαρμογές.

Η δράση της ερευνητικής ομάδας του Εργαστηρίου, και η συνεργασία μεταξύ των μελών της, διακρίνεται σε δύο χρονικές περιόδους – φάσεις:

Η πρώτη φάση αναφέρεται στην περίοδο 1981-1999 και στο ΕΑΤΣΧ (Εργαστήριο Αρχιτεκτονικής Τεχνολογίας και Σχεδιασμού του Χώρου) του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Η δεύτερη φάση αναφέρεται στην περίοδο 1999 - σήμερα, και στο Εργαστήριο Πολεοδομικού και Χωροταξικού Σχεδιασμού του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Πρώτη Φάση 1981-1999

Στην πρώτη περίοδο, βασικά μέλη της ερευνητικής ομάδας ήταν οι Ν. Πολυδωρίδης (Διευθυντής), Β. Παππάς, Δ. Σαρδελιάνος, και Ε. Δημοπούλου.

Το Εργαστήριο έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις εφαρμογές της Πληροφορικής στο Σχεδιασμό του Χώρου. Αναπτύσσονται εντατικές συνεργασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και εκπονούνται σειρά από ερευνητικά έργα, εθνικής και ευρωπαϊκής διάστασης και χρηματοδότησης.

Τα σημαντικότερα από τα ερευνητικά έργα της ομάδας, στην περίοδο αυτή είναι (αρχίζοντας από τα πλέον πρόσφατα):

• 1998-1999 Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών για την Ανάπτυξη Νομού Κεφαλληνίας, ΓΓΕΤ / Νομαρχία Κεφαλληνίας
• 1998-1999 Διερεύνηση των Σχέσεων Χρήσεων Γής και Κυκλοφοριακού Συστήματος στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών. Οργανισμός Αθήνας
• 1996-1997 Η Πληροφορική στο Σχεδιασμό του Χώρου, ΓΓΕΤ/ΠΕΝΕΔ
• 1996-1997 Χωροταξική Κατανομή Τραύματος στη Δυτική Ελλάδα (σε συνεργασία με Α’ Χειρουργική Κλινική Παν. Πατρών) ΓΓΕΤ/ΠΕΝΕΔ
• 1992-1996 Great Cities of Europe - CD-ROM Πληροφοριακό Σύστημα multimedia-GIS σε CD-ROM, για τις σημαντικότερες πόλεις της Ευρώπης. Χρηματοδότηση από COMETT
• 1994 ΞΕΝΙΟΣ: Αυτόνομος Πληροφοριακός Σταθμός Εξυπηρέτησης επισκεπτών Πάτρας, ΓΓΕΤ/ΠΑΒΕ
• 1993 Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών για το Νομό Ηλείας ΒΙΠΕΤΒΑ
• 1988-1993 URSA-NET Urban & Regional Spatial Analysis Network for Education & Training. Διεπιστημονικό πρόγραμμα για εισαγωγή της Πληροφορικής στο Σχεδιασμό του Χωρου, στα πλαίσια του Κοινοτικού Προγράμματος COMETT.
• 1993 Πολεοδομικό Πληροφοριακό Σύστημα για τη Θήβα. Δήμος Θηβαίων
• 1990-1992 Πολεοδομικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Πόλη της Πάτρας. Συνεργασία με Δήμο Πατρέων, χρηματοδότηση από ΚΠΣ, ΥΠΕΘΟ.
• 1988-1989 Ηλεκτρονικό Αρχείο Ελληνικών Πόλεων Υπουργείο Παιδείας.
• 1988-1990 Δημιουργία Ολοκληρωμένου Συστήματος 'Workstation' για την εφαρμογή της Πληροφορικής στο Σχεδιασμό του Χώρου,ΓΓΕΤ / ΕΕΤΑΑ
• 1987-1988 Πολεοδομικές - Περιφερειακές Επιπτώσεις της Ζεύξης Ρίου – Αντιρρίου Υπουργείο ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.
• 1985-1987 Διαδικασία Οικιστικής Ανάπτυξης στο Ελληνικό Αστικό Κέντρο ΓΓΕΤ.
• 1984-1986 Μεθοδολογική Προσέγγιση στην Ανάλυση Προβληματικής, Προοπτικής και Διαδικασίας Σχεδιασμού για το Ελληνικό Αστικό Κέντρο. Εφαρμογή: Πολεοδομική Αναβάθμιση Πάτρας, Υπουργείο Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος (ΥΧΟΠ).
• 1984-1986 Δημιουργία Τράπεζας Πληροφοριών URSA- dis (Urban and Regional Social Analysis - Development Information System). Έρευνα για την ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος για τον προγραμματισμό και ανάπτυξη του ελληνικού χώρου. Χρηματοδότηση της ΕΟΚ (DG XIII),
• 1982-1983 Ερευνητικά Προγράμματα για το ΚΕΠΕ, στα πλαίσια της εκπόνησης του Πενταετούς Προγράμματος Αναπτύξεως 1983-1987: Η Αξία Γης στον Αστικό Χώρο και Χωροθέτηση-Αποκέντρωση των ΑΕΙ στον Ελληνικό Χώρο

Δεύτερη Φάση 1999-Σήμερα

Η δεύτερη φάση ερευνητικής δραστηριότητας αναφέρεται στην χρονική περίοδο κατά την οποία ιδρύεται το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών (1999) και το Εργαστήριο εντάσσεται σ’ αυτό. Το Εργαστήριο ΑΤΣΧ μεταφέρεται στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων, μετονομαζόμενο σε Εργαστήριο Πολεοδομικού και Χωροταξικού Σχεδιασμού. Διευθυντής εκλέγεται ο καθηγητής Ν. Πολυδωρίδης, ο οποίος έχει επίσης μετακινηθεί στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων. Το καλοκαίρι του 2013 ο διευθυντής του Εργαστηρίου συνταξιοδοτήθηκε και η διαδικασία πλήρωσης της θέσης Διευθυντή εκκρεμεί.

Κατά την πρώτη φάση της περιόδου αυτής, εκτός του ότι το Εργαστήριο έχει το κύριο βάρος δημιουργίας και στήριξης του νεοσύστατου Τμήματος, εκλέγονται μέλη ΔΕΠ στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών σειρά από εξειδικευμένους επιστήμονες στα θέματα Αστικού και Πολεοδομικού Σχεδιασμού (Γ. Πατρώνης, Γ. Πανέτσος, Β. Παππάς, Γ. Αίσωπος, Π. Δραγώνας), οι οποίοι στελεχώνουν την Ομάδα Αστικού Σχεδιασμού του Τμήματος (διδασκαλία, έρευνα, γενικότερη επιστημονική δραστηριότητα). Επίσης και την ίδια περίοδο, στο πλαίσιο των ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων του Τμήματος, και ειδικά της Ομάδας Αστικού Σχεδιασμού, οργανώνεται στις Σπέτσες, το Σεπτέμβριο 2003, Διεθνές θερινό σχολείο (Studio), με θέμα τη δημιουργία Θεματικού Πάρκου στο Ελληνικό, με τη συμμετοχή φοιτητών από τρεις Ευρωπαϊκές Σχολές Αρχιτεκτόνων (Barcelona Ισπανίας, Berlage Ολλανδίας, Lille Γαλλίας), μαζί με το Πανεπιστήμιο Πατρών, με μεγάλη επιτυχία. Το πρόγραμμα συμπληρώνεται με Forum στην Αθήνα, με σειρά από διαλέξεις σημαντικών διεθνών ομιλητών. Στην όλη οργάνωση συμμετέχουν από ελληνικής πλευράς οι καθηγητές Ν. Πολυδωρίδης, Γ. Αίσωπος και Π. Δραγώνας.

Το 2002 μέλη της ερευνητικής ομάδας (Ν. Πολυδωρίδης, Γ. Πατρώνης, Γ. Αίσωπος, Β. Παππάς) αναλαμβάνουν, με ανάθεση από το ΥΠΕΧΩΔΕ, ερευνητικό πρόγραμμα με θέμα τις «Χωροταξικές και Πολεοδομικές επιπτώσεις από τη Ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου, με ιδιαίτερη αναφορά στην ανάδειξη και αξιοποίηση του εργοταξιακού χώρου».

Παράλληλα, άλλη ερευνητική ομάδα (Ν. Πολυδωρίδης, Ε. Δημοπούλου, Δ. Σαρδελιάνος) συνεργάζεται με ομάδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, σε εφαρμοσμένο ερευνητικό πρόβλημα, βελτιστοποίησης του χρόνου αντιμετώπισης του τραύματος, με εργαλεία ψηφιακής ανάλυσης του χώρου.

Την τριετία 2003 – 2006 το Εργαστήριο στηρίζει ενεργά τη διεξαγωγή του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος. Το ΜΠΣ εκπονείται κυρίως στις εγκαταστάσεις του Εργαστηρίου και τα μέλη του συμμετέχουν ως διδάσκοντες.

Παράλληλα το Εργαστήριο συνεχίζει συστηματικά την ερευνητική του δραστηριότητα. Ενδεικτικά αναφέρονται τα επόμενα χρηματοδοτούμενα προγράμματα (επιστημονικός υπεύθυνος Β. Παππάς):

• 2013 + «Ειδικό Ερευνητικό πρόγραμμα ποσοτικοποίησης της αστικής και περιβαλλοντικής υποβάθμισης του Δήμου Φυλής με παράλληλη εκπόνηση ειδικού αναπτυξιακού σχεδίου». Προγραμματική σύμβαση με τον Δήμο Φυλής.
• 2012 «Εμπειρογνωμοσύνη για την ανάπτυξη Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών ως υποστηρικτική δράση της παρακολούθησης της πορείας εκπόνησης των Μελετών ΓΠΣ - ΣΧΟΟΑΠ στην ΔΙ.ΠΕ.ΧΩ. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος», Έργο συγχρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από Εθνικούς Πόρους.
• 2011 + «Η ανάπτυξη περιφερειακών δεικτών κοινωνικού αποκλεισμού και μεθόδων μέτρησης της κοινωνικής ανισότητας για τη Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησο και Ιόνια νησιά». Ε. Π. Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΝ ΙΙ), ΕΣΠΑ 2007-2013 Δράση Εθνικής Εμβέλειας: «Συνεργασία», Πράξη Ι: «Συνεργατικά έργα μικρής και μεσαίας κλίμακας».
• 2010 + «Εγκληματικότητα και Πολεοδομία». Πρόγραμμα «Ηράκλειτος ΙΙ. Ενίσχυση του ανθρώπινου ερευνητικού δυναμικού μέσω της υλοποίησης διδακτορικής έρευνας». Υπ. Διδάκτωρ: Βαγιώτα Σ.
• 2010 «Πάτρα: Θαλάσσιο Μέτωπο, Λιμένας, Πόλη» Προγραμματική σύμβαση Πανεπιστημίου Πατρών – Δήμου Πατρέων.
• 2009 – 2010 «Ρυθμιστικό Σχέδιο Πάρκου Έρευνας και Τεχνολογίας Πανεπιστημίου Πατρών στη θέση Ρηγανόκαμπος». Ανάθεση από το Πρυτανικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Πατρών στο Εργαστήριο.
• 2008 – 2010 «Πρόταση Αναθεώρησης Ρυθμιστικού Σχεδίου Πανεπιστημιούπολης Πατρών». Ανάθεση από την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Πατρών.

Εκτός από τις ερευνητικές συνεργασίες που είχε/έχει το Εργαστήριο μέσω των διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων και δράσεων , το Εργαστήριο έχει επίσης:

Συστηματική συνεργασία με το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Τμήματος Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (2002+)

Συνεργασία με το Ινστιτούτο Χωρικής Ανάπτυξης και Τοπίου του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης (ETH, Institute of Spatial and Landscape Development, Prof Bernd Scholl) 2012+.

Αποτελεί μέλος του ενδοπανεπιστημιακού ερευνητικού δικτύου, του Πανεπιστημίου Πατρών, Παρατήρησης της Γης για Περιβαλλοντικό Σχεδιασμό, Βιώσιμη Ανάπτυξη και Διαχείριση Κρίσεων (ENVEARTH).

Σήμερα (Οκτ2013) στο Εργαστήριο έχουν ενταχθεί τέσσερα μέλη ΔΕΠ του Τμήματος, εκπονείται μία επιδοτούμενη διδακτορική διατριβή (από το πρόγραμμα «Ηράκλειτος») ενώ προβλέπεται στο άμεσο μέλλον να ξεκινήσει η εκπόνηση άλλων δύο μη επιδοτούμενων διατριβών. Το Εργαστήριο πλαισιώνεται επίσης και από σημαντικό αριθμό προπτυχιακών φοιτητών που εκπονούν την διπλωματική ή ερευνητική εργασία τους.

Εξοπλισμός του Εργαστηρίου: Υπάρχει όλος ο απαραίτητος εξοπλισμός πληροφορικής (υλικό και λογισμικό) που αφορά την συλλογή, οργάνωση, διαχείριση και επεξεργασία στοιχείων που αφορούν τον Σχεδιασμό και την Ανάλυση του Χώρου. Πλέον συγκεκριμένα όλα τα μέλη του Εργαστηρίου έχουν πλήρεις θέσεις εργασίας δικτυωμένες σε τοπικό δίκτυο, με κεντρικό διαθέτη, ενώ παράλληλα υπάρχουν εξειδικευμένες θέσεις εργασίας όπως: επεξεργασίας εικόνας, βίντεο και ήχου, Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, Εικονικής Πραγματικότητας, κα. Το όλο δίκτυο πλαισιώνεται και από τα κατάλληλα περιφερειακά όπως: σχεδιογράφους, σαρωτές, εκτυπωτές, κλπ ενώ υπάρχει και επιπλέον εξειδικευμένος εξοπλισμός όπως: ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές με εξειδικευμένους φακούς και βιντεοκάμερες, σύστημα εντοπισμού θέσης, ψηφιακά καταγραφικά ήχου, κα.