Α. ΣΠΑΝΟΜΑΡΙΔΗΣ
Σταγόνες Χρόνου - Ανάπλαση γύρω από τον «Δίαυλο Αλυκών» Μεσολογγίου.
Σύντομη Περιγραφή:
Στόχος είναι ο σχεδιασμός ενός φυσικού θεματικού πάρκου γύρω από τον δίαυλο Αλυκών που θα ταξιδέψει τον επισκέπτη στο χρόνο(παρελθόν, παρόν και μέλλον). Ένα ταξίδι μέσα από το οποίο ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται για ποιό λόγο η λιμνοθάλασσα αποτελεί δοχείο πολιτιστικής μνήμης και κληρονομιάς και πως το νερό έχει διαμορφώσει την ταυτότητα της πόλης.
Συνοδευτικό κείμενο:
Μεσολόγγι: «messo» + «langhi» → ο τόπος εν μέσω των λιμνών
Το Μεσολόγγι αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας πόλης η οποία γεννήθηκε από το νερό. Από το παρελθόν έως και σήμερα παραμένει άρρηκτα συνδεδεμένη με το υγρό στοιχείο καθώς περιβάλλεται από τον νότο, την ανατολή και την δύση από την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου. Το νερό είναι αυτό που διαπλάθει όλες τις πτυχές αυτής της πόλης: τον πολιτισμό της, την ιστορία της, την αρχιτεκτονική της. Ωστόσο, κατά την διάρκεια του 19 ου αιώνα οι επιχωματώσεις και οι αποξηράνσεις της λιμνοθάλασσας καθώς και η συνεχής επέκταση της πόλης προς το νερό έχουν αποβεί καταστροφικές όχι μόνο για το οικοσύστημα της αλλά και για την πολεοδομική οργάνωση και αστική ανάπλαση της.
Το μοναδικό τμήμα της λιμνοθάλασσας το οποίο διατρυπά και διασχίζει τον αστικό ιστό της πόλης είναι το κανάλι που αποκαλείται «Δίαυλος αλυκών». Το τεχνητό αυτό κανάλι δημιουργήθηκε στο παρελθόν με στόχο να μεταφέρει το υψηλής αλατότητας θαλασσινό νερό από την λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας (ανατολικά) στην πρώτη περιοχή των λεκανών των Αλυκών(δυτικά). Ωστόσο, ο περιβάλλοντας χώρος του σήμερα έχει εγκαταλειφτεί με αποτέλεσμα το κανάλι αντί να αποτελεί αρτηρία της πόλης να αποτελεί ένα παραμελημένο και ξεχασμένο τμήμα της.
Ο στόχος της διπλωματικής μου είναι να προτείνω ένα σχέδιο ανάπλασης του καναλιού το οποίο θα ενεργοποιήσει τον ρόλο του νερού μέσα στην πόλη και θα επαναπροσδιορίσει την σχέση μεταξύ του πολίτη και του υγρού στοιχείου. Οι βασικές ιδέες οι οποίες καθόρισαν τον σχεδιασμό της τελικής πρόταση ήταν δύο:
1η : η βελτίωση της ποιότητας του θαλασσινού νερού που μεταφέρεται από την ανατολή προς την δύση και κατ’ επέκταση η αναβάθμιση του οικοσυστήματος. Ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί με την δημιουργία ενός νέου καναλιού το οποίο διατρέχει την πόλη παράλληλα με τον προϋπάρχον «Δίαυλο αλυκών». Το νέο αυτό κανάλι το οποίο μεταφέρει καθαρό φιλτραρισμένο θαλασσινό νερό από την ανατολή προς την δύση , πλημμυρίζει στην πορεία του κενές περιοχές της πόλης δημιουργώντας έτσι υδάτινες πλατείες μέσα στον αστικό ιστό.
2η: η δημιουργία ενός θεματικού πάρκου που ταξιδεύει τον επισκέπτη στο χρόνο ώστε να αντιληφθεί τον ρόλο που κατέχει η λιμνοθάλασσα στην εξέλιξη της πόλης.
Το θεματικό αυτό πάρκο χωρίζεται σε τρείς ζώνες με τις αντίστοιχες θεματικές ονομασίες:
A: “Νερό- Ουρανός- Γη: η λιμνοθάλασσα ως πηγή γέννησης”
Η πρώτη ζώνη ανατολικά αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο το νερό σε συνδυασμό με την γη και τον ουρανό συμβάλουν στην γέννηση της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής καθώς και στην διαμόρφωση του τοπίου της λιμνοθάλασσας. Η σχέση αυτή ουρανού-νερού-γης γίνεται φανερή μέσα από διαφορετικές κλίμακες. Ο περίπατος ξεκινά με την κάθοδο του επισκέπτη κάτω από το νερό της λιμνοθάλασσας σε ένα υπόγειο ενυδρείο και συνεχίζει με το πέρασμα μέσα από το ημισφαίριο όπου γεννιέται το νέο κανάλι. Το ημισφαίριο καλύπτεται από καλάμια τα οποία φιλτράρουν το θαλασσινό νερό και τροφοδοτούν το νέο κανάλι με καθαρό νερό το οποίο στη συνέχεια ξεκινά την πορεία του υπογείως προς την πόλη. Η πρώτη ζώνη τελειώνει με το πέρασμα μέσα από μια ξύλινη πασσαλόπηκτη κατασκευή , εμπνευσμένη από τις παραδοσιακές πελάδες, που αποτελεί κέντρο προστασίας και έρευνας των πτηνών της λιμνοθάλασσας.
B: “Νερό και Πόλη: από το παρελθόν στο παρόν”
Η δεύτερη ζώνη του θεματικού πάρκου είναι αυτή που μεταβιβάζει τον επισκέπτη στο παρελθόν και έπειτα τον μεταφέρει στο παρόν, υπενθυμίζοντας του πώς το νερό συνεχώς συμβάλει στην ζωή της πόλης. Αρχικά κάτω από το τελικό βόρειο τμήμα της οδού Μάγερ προτείνεται η δημιουργία ενός υπόγειου γραμμικού μουσείου ιστορίας. Περπατώντας προς τον βορρά ο επισκέπτης φθάνει στο τελευταίο τμήμα του μουσείου το οποίο σταματά να είναι γραμμικό και αποκτά την μορφή ενός εσωστρεφή κτηρίου που περιτριγυρίζει μια ρηχή πισίνα με θαλασσινό νερό. Πρόκειται για το «Μουσείο της λιμνοθάλασσας». Γύρω από την πισίνα όπου εκτίθενται οι παραδοσιακές βάρκες των ψαράδων μια ράμπα οδηγεί στα διαφορετικά θεματικά δωμάτια του μουσείου καταλήγοντας τελικά σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα από όπου ο μπορεί κανείς να δει το νέο κανάλι να χύνεται μέσα στον παλιό «Δίαυλο Αλυκών».
Γ: “Διάβρωση της πόλης από το νερό: ένα όραμα για το μέλλον”
Η τελευταία ζώνη δυτικά αποτελεί το τέλος του περιπάτου στο χρόνο. Πρόκειται για μια εκδοχή της μελλοντικής πόλης, σε περίπτωση που αυτή διαβρωθεί από το νερό και επανακτήσει τα χαμένα της εδάφη. Τα επίπεδα της γης και του νερού ποικίλουν με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα τοπίο το οποίο αλλάζει ανάλογα με την εποχή, αποκαλύπτοντας διαφορετικές υφές και υλικά του εδάφους: χώμα, αλάτι, βότσαλα κτλ. Είναι μια προσπάθεια για απάντηση στο ερώτημα: «Τι θα συμβεί αν αντί να επεκταθεί περισσότερο η πόλη προς το νερό επεκταθεί το νερό προς την πόλη?»
